දකුණතේ මාපට හා දබර ඇඟිලි තුඩු අතර තදින් හිර කරගත් මයික්‍රෝ SD කාඩ් එක ගිලිහී වැටේවිදෝ බියක් ඇති වුණි. කාඩ් හෝල්ඩරයේ සවිකරන්න උත්සාහ කරන දෑතම වෙවුලුම් දෙයි. දික්කර දෙපා තුඩු වලින් වාඩිවී උන් පුටුව වාරුවෙන් කොන්සෝල මේසයට ලං කර ගත්තේ දනිස්ස මේසයේ පැත්තකට හේත්තු කරගන්න හිතාගෙන. කුඩා කාඩ් එක ඒ මේ අත පෙරළා බැලුවත් මාපට ඇඟිල්ලේ නියපොත්ත තරම් කාඩ් එකේ 32GB තරම් විශාල ධාරිතාවයක් තියෙන්න පුළුවන් ද... හිතේ සැකයක් ඇතිවුණා. වමතේ වූ කාඩ් හොල්ඩරය දකුණු කලවාවට බරකර SD කාඩය සවිකරගන්න පුළුවන් විය.
දෙවැනියා කලින් දැනුම් දුන් පරිදි අවශ්‍ය කරන ඩොක්‍යූමන්ටස් එහෙම සූදානම් කර තිබුණේ. ඒ අතර අලුත් ප්‍රොජෙක්ට් එහෙකට අයිති සැලසුම්, ලියකියවිලි ආදි රහසිගත ලිපිලේඛන බොහෝමයක් වුණි. ඉහළ නියෝගයක් පිළිපදින නමුත් ඉටු කරන්න වෙන කාරිය ගැන හිතට එතරම් ප්‍රියක් නොවිය. තමා ඩොක්‍යුමන්ට් කොන්ට්‍රොලර් නොවෙද හිත ප්‍රශ්ණ කරයි.
20GB පමණ දත්ත තොගය කොපි වීමට සෑහෙන වෙලාවක් යාවි...
මේ වෙද්දි ආයතනයේ හැම ඩෙස්ක් එහෙකම නානා මාදිලියේ කොම්පියුටර් වලින් පිරිලා. ඉහළම තනතුරුවල ඉන්න අය කිහිප දෙනෙකුට හැර අනික් හැමෝම USB, ෆ්ලෑෂ් ඩ්‍රයිව්, සීඩී රයිටරයක් පාවිච්චි කරන්න බැරි තරම් විනය නීති මාලාවක් ක්‍රියාත්මකයි. ආයතනයට යන එන ෆැක්ස්, ලියුම් කඩදාසිය පවා ඩොක්‍යූමන්ට් මැනේජ්මන්ට් සිස්ටම් එකේ අතුළත්වේ.
අද මහා විශාල දත්ත පරිමාවක් දරන්න පුළුවන් කුඩා ප්‍රමාණයේ විවිධ මාධ්‍ය තිබුණ ද ආයතනයක රහසිගත බව, ආරක්ෂාව රැකී තියේද හිතුණි.
ඒ කාලේ... මුලින්ම වැඩ කර සමාගම 80 මුලදී රජය ලබා දුන් බදු සහන පාවිච්චි කර විශාල කොම්පියුටර් සිස්ටම් එකක් ගෙන්වූයේ පිටරටකින්. ප්‍රමාණයෙන් විශාල කොම්පියුටරය, වර්ක්ස්ටේෂන් දෙක හා තඩි ප්‍රින්ටරය වෙනුවෙන් තරමක් ලොකු වීදුරු කාමරයක් හැදුණා. එයාර්කන්ඩිෂන් කෙරුණා. වරායෙන් බඩු ටික ගේන්න ළංවෙද්දී කීවරක් ඒ කාමරය පිරිසිදුකර මොප් කරන්න වුණාද?
කොම්පියුටර් හයිකරන්න ආපු කට්ටිය එහා මෙහා ගියේ හරි උජාරුවට, අමුතු තේජසකින්. ඔවුන්ට ගොඩාක් සැලකිලි ලැබුණා. කතා කළේ ලොක්කෝ එක්ක විතරයි. කට්ටිය වීදුරු කාමයට ඇතුල් වුණේ සපත්තු ගලවලා, මේස් පිටින්ම වෙනමම සෙරෙප්පු වගයක් දාගෙන.
වීදුරු බිත්තියට පිටින් ඉඳන් කන්තෝරුවේ කට්ටිය ඒ දිහා බලන් උන්නේ පුදුමෙන් වගේ, හරිම උනන්දුවෙන්.
ඒ අතර තේ රට පටවන තවත් සමාගම් කීපයක්ම කොම්පියුටර් හයිකරන්න පටන් ගත්තා.
පමණක් උදවියගේ රස්සාවල් නැතිවේවි කියලා කතාවක් පැතිරුණා. සමහරු කලබල නොවුනාමත් නොවේ.
කොම්පියුටර් ඔපරේටර්වරුන් හැටියට පුහුණු කරන්න තෝරාගත් කිහිප දෙනා අතර මා ද ඇතුළත් බව දැන ගත්විට මොන තරම් නම් සතුටක් ඇති වූණාද? එදා වැඩ ඉවරවෙලා ගෙදර යන්න තිබුණ හදිස්සිය නිසාමද කොහේද ඔරලෝසුව හිමින් ගමනක වගේ දැනුණා. ආරංචිය අහපු අම්මාගේ දෑසින් කඳුළු කඩා වැටෙන්න පටන් ගත්තා, මුහුණ පුරා හිනාවක් ඇඳුණා. කිසිත් කතා කරන්න බැරිව මගේ හිස අතගෑවා.
අංශ කිහිපයකින් තෝරාගත් කණ්ඩායමේ හය දෙනෙකු හිටියා. සති කීපයක පුහුණුව අතර දී මූලික ඔපරේටර් හැටියට මාව පත් කරා.
ඒ කාලේ, ඒ ඒ අංශවලට අදාළ අය ඇවිත් නියමිත වැඩ කොටස කරේ වෙලාව බෙදාගෙන. මූලික ඔපරේටර් හැටියට ඒ හැම කෙනාටම අවශ්‍ය උදව්, උපකාර කරන්න මට පැවරුණා, වැඩ කරන කාලයෙන් වැඩිපුර කොම්පියුටර් කාමරයේම ගෙවන්න පටන් ගත්තා.
කොම්පියුටරය හයි කර සමාගමේ උදවිය සතිපතා ඇවිත් නඩත්තු කටයුතු කරලා යනවා.
ඔපරේටර්ලා හරිම උනන්දුවෙන් අලුත් ක්‍රමයට වැඩ කරගෙන ගියා. ඒත් සමාගමේ ගිණුම් අංශයේ වයසක ලොක්කෝ මේ ක්‍රමේට එතරම් කැමැත්තක් පෙන්නුවේ නැහැ. සිස්ටම් එකෙන් කරන ගිණුම් වලට අමතරව පුරුදු පොත් ගොඩත් එයාලට නැතිවම බැරි විය.
අවුරුදු කීපයකට පසුව වර්ඩ් ප්‍රොසෙසින් වලට PC දෙකක් ගේන්න සූදානම් කරා. ඒත් එක්කම පුහුණුවක් ලැබුණා. වීදුරු කාමරයේ පැත්තක් අලුත් කොම්පියුටරයකට වෙන්වුණා. පරණ සිස්ටම් එක වගේ නෙවේ ක්‍රීම් පාටට හුරු CPU එක උඩ හුරුබුහුටි පාට මොනිටරය, ඊට ගැලපෙන කීබෝඩය කාගෙත් සිත් ගත්තා. අනෙක හයි කළේ ඩිරෙක්ටර්ගේ කාමරයේ.
කොළයක් දෙකක් අරන් ඇවිත් දඩිබිඩිගා කොටන, ප්‍රින්ටරය රිදවන කඩිසර ඔපරේටර් කණ්ඩායමට අතරට නන්දා මිස්, ඔලිම්පියා මිස්ලා එක් වුණා. ටයිප් රයිටරයට හුරු නන්දාගේ ඇඟිලි කීබෝඩය මත දිව්වේ අමුතු රටාවකට.
ඒ කාලයේ... PC වල හාඩ් ඩිස්ක් තිබුණේ නැහැ. ඔපරේටිං සිස්ටම් තිබුණේ ෆ්ලොපි ඩිස්ක් දෙකක. ඉන් පටන් ගන්න PCය වර්ඩ්ප්‍රොසෙසරය වගේ අවශ්‍ය කරන සොෆ්ට්වෙයාර් ඇති ෆ්ලොපිය දා පාවිච්චි කරනවා. මවුස් තිබුණේ නැහැ. වර්ඩ්ප්‍රොසෙසරයේ බෝල්ඩ්, අයිටැලික්, අන්ඩර්ලයින් වගේ දේවල් කළේ ෂෝට්කට් වලින්. ඒ හැම එකම මතක් තියාගන්න ඔපරේටර් කෙනෙකුට හැකියාවක් තියෙන්න ඕනේ. කරන කියන ලිපි කටයුතු ෆ්ලොපිවල සේව් කරලා තිබ්බේ.
ඒ කියන්නේ 80 මැද කාලයේ… මුලදී ආපු අඟල් 5.25 ෆ්ලොපි ඩිස්ක් (floppy disk) එක පාවිච්චියට ගන්න මොනතරම් සූදානමක් කරන්න වුණාද? කිලෝ බයිට් 360 ක විතර ෆ්ලොපියක් මහා විශාල දෙයක් විය. ඉන් පස්සේ කිලෝ බයිට් 720 ක් දක්වා වැඩි වුවද, නැවෙන සුළු කවරයක තිබුණ ඩිස්ක් පලුදු නොවෙන්න මොනතරම් පරිස්සම් කරන්න වුණාද? අවුරුදු ගාණකට පසුව ආ තරමක් ඝනකම් කවරයක වූ අඟල් 3.5 ෆ්ලොපි ඩිස්ක් ඒ අතින් හොඳ විය.
ඒ කාලේ කොම්පියුටර් සිස්ටම් නඩත්තු වැඩ වලට දී ඉන්ජිනේරුවන් අඟල් 8 ෆ්ලොපිත් පාවිච්චි කරා මතකයි.
ඩිරෙක්ටර්ගේ කාමරයට 20MB හාඩ් ඩිස්ක් (hard disk) එකක් හයි කරපු ඩෙස්ක්ටොප් එකක් ගෙනාවා. ඒකෙන් තවත් සොෆ්ට්වෙයාර් සිස්ටම් කිහිපයක් ගැන හොඳ දැනුමක් ආවා.
ඒ අතර දවසක්...
"කුලේ කැමැති නැද්ද පිටරටක රස්සවට යන්න?" නන්දා මිස් ඇහුවා.
"තවම එහෙම දෙයක් ගැන හිතලා නැහැ."
"ඇයි ඒ?"
අම්මා තනිකර දා ඈතට යන්න අමාරුයි කියන්න බැරිව නිහඬ වූයෙමි.
"අපි අඳුරන පිට රටක වැඩ කරන අංකල් කෙනෙක් නිවාඩුවට ඇවිත් ඉන්නවා. එයා එක්ස්පීරියන්ස් ලීඩ් කොම්පියුටර් ඔපරේටර් කෙනෙක් හොයනවා. කුලේ ගැන මං කිව්වා."
"ඉතිං!"
"අංකල් කිවා ඔයාගෙන් අහලා බලන්න කියලා."
"ඇයි කුලේ කතා නැත්තේ?" අපි අතර වූ නිහඬතාවය බින්ඳේ නන්දා මිස්.
කවුරු ගැනත් හොයලා බලන හොඳ යෙහෙළියක් වූ නන්දා මිස්ට අපේ ප්‍රශ්ණ අමුත්තක් නොවිය. ඇගේ උනන්දු කිරීම නිසාම අරකී පුද්ගලයා මුණගැහුණා.
සති කිහිපයක් ගෙවුණා. අවුරුදු හතක් විතර දුක සැප බෙදාගෙන වැඩකර පිරිස ගෙන් වෙන්වී නුපුරුදු මැදපෙරදිග නගරයක විවිධ දේශවලින් ආ පිරිස අතර තනි වූණා. යමක් කතා කරන්න දන්න අඳුනන කෙනෙකුට උන්නේ නන්දා මිස්ගේ අංකල් පමණි.
නන්දා මිස් ඉඩ ලැබෙන විදියට ගිහින් අම්මා ගැන සොයා බැලුවා, විස්තර ලියුවා.
නවීන පන්නයේ කොම්පියුටර් කිහිපයකින් සමන්විත EDP අංශයකින් ආයතනයේ කටයුතු කෙරිණි. රැකියා ස්වභාවය අනුව ඔවුන් පාවිච්චි කර සොෆ්ට්වෙයාර් වෙනස් විය. මුහුණ දුන් ප්‍රශ්ණ ද විවිධය, මාස කිහිපයකින් පිළිවෙළකට වැඩ සකසන්න පුළුවන් විය.
නන්දා මිස්ගේ පියාගේ අභාවයෙන් තනිවූ රෝගී අම්මා බලාගන්න කෙනෙකු නැති කල ඇය රැකියාවෙන් අයින් වුණා. ඒ අතර අංකල්ගේ යෝජනාව අනුව අම්මාගේ ආශීර්වාදය ලබා නන්දා අපේ ගෙදර එළිකළ පහන වුණා. ඒ වෙන විටද ජීවත් වූ ගෙය අහිමි වූ මව ද අපේ ගෙදරම උන්නා, ටික කලකින් ඇය ද මෙලොව හැර ගියා.
ක්‍රමයෙන් උවමනාව පරිදි අනික් ඩෙස්ක් වල ද වූ කොම්පියුටර් කිහිපයක් අරක් ගන්න පටන් ගැනුණි. 90 මැද වෙද්දි ඉහළ තනතුරු දැරූවන්ට ඊමේල් නැතුව බැරිවිය.
ක්‍රමයෙන් අළුත් PCවල හයිකර ආ හාඩ් ඩිස්ක් වල ධාරිතාවය වැඩි වෙන්න පටන් ගැනිණ. වැඩ කරන PCවල රැඳී ඇති තොරතුරු ආරක්ෂාව සඳහා වෙනම බැක්අප් කරන්න සිදුවිය.
දෙදාහේ මුලදී විශ්ව විද්‍යාලයෙන් පිටව ආ දෙවැනියා වැඩ පුරුදුවෙන්නෙක් හැටියට සමාගමට සම්බන්ධ වුණා. හැම දෙයම අළුත් විදියට බලන්න පුරුදු වූ ඔහු අළුත් ගැජට් වලට ලොල් කෙනෙක්.
ෆ්ලෑෂ් ඩ්‍රයිව් ආපු මුල් කාලයේ දෙවැනියා එක්ක ගිය සම්මන්ත්‍රණයක දී ලැබුණ 128MB ෆ්ලෑෂ් ඩ්‍රයිව් එක තවමත් හොඳට වැඩ කරනවා.
දැන් නම් ෆ්ලෑෂ් ඩ්‍රයිව් වල ධාරිතාවය ගොඩාක් වැඩියි. සේප්පුවේ ෆ්ලෑෂ් ඩ්‍රයිව් හා පෝටබල් හාඩ් ඩිස්ක් මොනතරම් තොගයක් තියේද මන්දා?
ජීවිතයේ අනේක ප්‍රශ්ණවලට උරදුන්නද නන්දාගේ උනන්දුව නිසාම පිළිවෙළකට ගෙයක් දොරක් හදා ගන්න පුළුවන් වුණා.
දිනපතා වැඩ වලදී කොම්පියුටර් පාවිච්චිය නැතුවම බැරි දෙයක් වුණා. සමාගමේ කොම්පියුටර් සම්බන්ධ වැඩ කටයුතු හොයා බලන්න කොම්පියුටර් ඉංජිනේරුවන්ගෙන් සමන්විත වෙනම IT අංශයක් පිහිටවූවා. පැත්තක තියෙන පොඩි සර්වර් දෙකේ පෙනෙනවාට වඩා මහා ලොකු ධාරිතාවයක් ඇත. එදා වගේ නොව, එයත් සාමාන්‍ය කාමරයකි වෙනසකට ඇත්තේ වැඩියෙ කාටවත් යන්න බැරි ආරක්ෂිත තැනක් වීම පමණි.
මේ වෙද්දි ලීඩ් ඔපරේටර් කෙනෙකුගේ අවශ්‍යතාවය නැතිවෙමින් තිබුණා. ආයතනයේ ලිපි ලේඛන ආදිය කළමනාකරණයට සිස්ටම් එකක් ගෙනා පසුව ඩොක්‍යූමන්ට් කොන්ට්‍රොලර් හැටියට පත්කළේ පුද්ගලිකව උදව්වක් හැටියට බව කුලේ නොදන්නවා නොවේ.
දරුවෝ දෙන්නා ඉහළ අධ්‍යාපනය ඉවර කරන්න තවත් අවුරුදු කිහිපයක් තියෙනවා. ඒත් තව අවුරුදු දෙකක් ගත වෙන්න කලින් මේ රස්සාවෙන් අයින්වී ගමරට බලා යන්න වෙන්නා. ඒ රැකියාවක් සඳහා ලබාදෙන විසා වලට නියමිත වයස් සීමාවට ඉක්මවන නිසාවෙනි.
"මිස්ට කුලේ ඉස් දැට් රෙඩි" දෙවැනියා ලඟට ඇවිත් කතා කරනකම් දැක්කේ නැහැ.
නියපොත්තක තරම් කාඩ් එකක නොසෑහෙන වටිනා තොරතුරු තොගයක් පිටව ගියේය.
සටහන:
නුහුරු පරිසරයක හුරු මිනිසුන්ගෙන් තවත් එක් චරිතයකගේ පාවහන්ලාගෙන දකින්න, තාක්ෂණය හා පාහන්න ගත් පුංචි උත්සාහයක්...
ලංකාවේ කොම්පියුටර් තාක්ෂණය ගැන කලින් පල කල නිර්මාණයක් අහංකාර සුකුමාලිය
